مطالعات در تحقیقات علوم پزشکی در دو دسته زیر قرار می گیرند:
 
الف) مطالعات مشاهده ای (Observational)
پژوهشگر در مطالعات مشاهده ای به معاینه یک یا چند گروه از بیماران می پردازد و خصوصیات هر یک از بیماران را برای تحلیل ثبت می کند.
ب ) مطالعات مداخله ای یا آزمایشی (Interventional, Experimental)
در مطالعات آزمایشی، یک مداخله ای تحت نظارت پژوهشگر، مانند استفاده از دارو، روش تشخیصی یا روش درمانی صورت می گیرد.
 
مطالعات مشاهده ای (Observational) شامل مطالعات توصیفی (Descriptive) و مطالعات تحلیلی (Analytical) می باشند.
مطالعات مشاهده ای توصیفی شامل مطالعات زیر می باشند:

• گزارش – موردی
• سری-موردی
• مقطعی

هدف محقق از انجام مطالعات توصیفی، توصیف عینی، واقعی و منظم یک موقعیت یا یک موضوع و یا یک بیماری می باشد. در این نوع مطالعه، رابطه علت و معلولی بررسی نمی شود و تنها به سوالات پاسخ می دهد.
مطالعات توصیفی در اپیدمیولوژی غالبا برای بیان توزیع زمانی، توزیع مکانی و توزیع بیماری در ارتباط با عوامل فردی طرح می شود.
مطالعات موردی (Case Studies)
ساده ترین نوع مطالعات می باشند که در گروه مطالعات توصیفی قرار دارند و به طور کلی به دودسته تقسیم می شوند:
الف-گزارشات موردی (Case Reports)
ب-مطالعات مجموعه موارد (Case Series Studies)
گزارش مورد (Case Report) برای توصیف و گزارش خصوصیات جالب و غیر معمول مشاهده شده در یک یا چند بیمار که به منظور مستندسازی بکار می رود.
مثال: گزارش یک مورد سندرم گریسلی در یک پسر 7 ساله
گزارش گروهی (Case Series) برای توصیف و گزارش خصوصیات جالب مشاهده شده در گروهی از بیماران بکار می رود.
کاربردها:

1. بررسی راههای تشخیص یک بیماری (برری علائم بالینی-پراکلینیکی-شکایت بیمار)
2. تشخیص گروههای در معرض خطر و برنامه ریزی برای ارائه خدمات بهتر به آنها

1. مطالعه مقدماتی برای طرح مطالعات تحلیلی (فرضیه سازی)

این نوع مطالعات در یک دوره زمانی محدود انجام می شوند. نیاز به گروه شاهد نمی باشد. آزمون های آماری مجاز است و معمولا شاخص های حاصل با عدد ثابت مقایسه می شوند.
 
مطالعات مشاهده ای تحلیلی شامل مطالعات زیر می باشند:

• مورد-شاهدی
• هم گروهی

• مقطعی

این نوع مطالعات بر روی دوگروه انجام می شوند. اگر بر روی یک گروه انجام شود، اطلاعات به صورت قبل و بعد از مواجهه (بدون دخالت محقق) می باشد. در این مطالعات علاوه بر توصیف، تشخیص و تعیین روابط علت و معلول امکان پذیر است.
مطالعات مورد-شاهدی (Case-Control)
این مطالعات دارای عنصر زمان هستند کنه در آن نگاهي رو به عقب در خصوص حوادثي که در گذشته رخ داده است، وجود دارد. در این مطالعات این نکته بررسي خواهد شد که آیا بيماری که در زمان حاضر رخ داده، مي توانسته است تحت ثأثير اتفاقاتی باشد که در گذشته رخ داده اند.
در مطالعات مورد شاهدی، محققين ابتدا موارد یا بيماران را مشخص کرده، سپس با در نظر گرفتن مهمترین عوامل مخدوش کننده، گروه یا گروه های مناسبي را برای موارد خود، به عنوان شاهد در نظر مي گيرند. در واقع موارد و شاهدها از نظر برخي از عوامل تأثير گذار بر روی رابطه X و Y همسان (match) می شوند.
موارد، همگی دارای بيماری یا آسيب مورد نظر یعني همان Y هستند در حالي که شاهدها فاقد آن ميباشند. اکنون که اطلاعات زمان حال موارد و شاهدها جمع آوری گردید، محققين نسبت به چگونگي مواجهه افراد با عامل خطر در گذشته به مطالعه ميپردازند. سپس با محاسبه نسبت شننس (Ratio Odds ( مشخص ميکنند که ميزان مواجهه در بين موارد و شاهدها چقدر با هم متفاوت بوده است. معمولا ميتوان به ازاء هر مورد تا چهار شاهد در نظر گرفت و هر شاهد در برخي از خصوصيات با مورد همسان خواهند شد. اما انتصاب بيشتر از چهار شاهد به ازاء هر مورد توصيه نميشود. مطالعات مورد شاهدی در ميان مطالعات تحليلي ارزانترین مطالعه و سریعترین آنها بوده و برای مطالعه بيماریهای نادر مناسب مي باشند. با این وجود ، مشکلات متعددی این مطالعات را تهدید مي کنند. از مهمترین مشکلات ميتوان به ضعف در انتخاب گروه شاهد مناسب اشاره کرد که از این ضعف به عنوان پاشنه آشيل یا چشم اسفندیار مطالعات مورد شنهدی یاد مي کنند. همچنين، سوگرایی در به یادآوری (Bias Recall) نيز یکي از مشکلات مهم در مطالعات مورد شاهدی است که عمدتاً شاهدها، گذشته خود پيرامون مواجهه با عامل مورد نظر را به راحتي و به سهولت موارد به یاد نميآورند.
مطالعات همگروهی (Cohort)
در مطالعات همگروهي نيز، پژوهشگران یک همگروه مشخص را در طول زمان مورد بررسي قرار ميدهند تا مشخص کنند چگونه این همگروه با عامل مورد نظر مواجهه پيدا کرده و پيامدهای این مواجهه در چه زمان و به چه صورتي رخ ميدهند. بنابراین، مشخصه اساسي مطالعات همگروهي عنصر زمان است که در این مطالعات رو به جلو حرکت ميکند. در یک نقطه مشخصي از زمان، تعدادی از افراد تعيين و برای مدت مشخصي در آینده مورد بررسي قرار مي گيرند تا اتفاقاتي که برای آنها رخ ميدهد، مشخص گردد. با این وجود، در پاره ای از مطالعات، گروهي از افراد در گذشته ای مشخص انتخاب شده و وقایع رخ داده بر آنها تا زمان حال مورد پيگيری قرار ميگيرد. این مطالعات ممکن است در ابتدا رو به عقب به نظر برسند، اما باید توجه داشت از وقتي که افراد انتخاب شده اند زمان رو به جلو حرکت نموده است. اگر چنانچه تمام همگروه با عامل مورد نظر مواجهه پيدا نکنند آن وقت گروه مواجهه نيافته، به عنوان شاهدی برای گروه مواجهه یافته قلمداد ميگردد. اما اگر تمام همگروه با عامل مورد نظر مواجهه پيدا کنند، آن وقت است که پژوهشگران باید به دنبال همگروهي بگردند که از نظر برخني از خصوصيات مشابه گروه مواجهه یافته باشد اما اعضاء آن گروه با عامل مورد نظر مواجهه نيافته باشند. مقایسه این دو گروه، تأثيرات مواجهه را مشخص خواهد ساخت. مطالعات همگروهي معمولا طولاني مدت بوده و برای مواجهه های نادر مناسب هستند. همچنين، سوگرایی در به یادآوری به هيچ وجه رخ نخواهد داد. اما، این نوع مطالعات علاوه بر زمان، احتياج به هزینه و نيروی انساني بيشتری دارند و ممکن است برخي از افراد به دلایل مختلف از جمله مهاجرت، عدم تمایل و یا مرگ، از ادامه شرکت در مطالعه باز بمانند. شاخص اصلي محاسبات آماری در مطالعات همگروهي، خطر نسبي (Risk Relative) نام داشته که مشخص مي کند مواجهه با عامل مورد نظر در گروه مواجهه یافته و در مقایسه با گروه مواجهه نيافته، تا چه اندازه خطر ابتلا به پیامد مورد نظر را در این گروه افزایش مي دهد.
مطالعات مقطعی (Cross-Sectional)
مطالعات مقطعی می تواند بصورت توصیفی، تحلیلی و توصیفی-تحلیلی انجام گیرند. در این مطالعات علت و معلول و یا متغیر مستقل و وابسته بطور همزمان ارزیابی می شود. در این مطالعات به این سوال پاسخ داده می شود که چه چیزی در حال روی دادن است؟
در مطالعات مقطعی جمع آوری اطلاعات در یک مقطع زمانی (کوتاه مدت)  صورت می گیرد. از این مطالعات در تعیین شیوع، بررسی اولیه برای تعیین توزیع صفت در جامعه، جمع آوری اطلاعات برای تشخیص یا مرحله بندی یک بیماری و همچنین روشهای تشخیص جدید (حساسیت، ویژگی، ارزش اخباری مثبت و منفی) استفاده می شود.
اطلاعات مربوط به یک مقطع زمانی است. نیاز به گروه شاهد ندارد. روابط علت و معلولی را بررسی نمی کند چون تقدم و تأخر آنها معلوم نیست. آزمون های آماری در مورد وجود روابط مجاز است.

• بررسی وضعیت سیگار کشیدن در دانشجویان دانشگاههای تبریز در سال 1403

• شیوع چاقی در کودکان 5 تا 12 سال مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم در شهرستان تبریز، سال 1403

• بررسی شیوع کم خونی فقر آهن و عوامل مرتبط با آن در کودکان بستری در شهر تبریز در سال 1403
• شیوع و عوامل محیطی موثر بر وضعیت تغذیه ای کودکان بستری در بخش مراقبت های ویژه کودکان در بیمارستان کودکان مردانی آذر در سال 1403

• کارآزمایی بالینی شاهددار تصادفی (Random Controlled Clinical Trial)
• کارآزمایی بالینی متقاطع (Cros over Clincal trial)
• کارآزمایی بالینی یک سوکور (Single Blind Clinical Trial)
• کارآزمایی بالینی دوسوکور (Double Blind Clinical Trial)
• کارآزمایی بالینی شاهدار جورشده (Matched Controlled Clinical Trial)
• کارآزمایی بالینی مستمر (Seqential Clinical Trial)
• کارآزمایی بالینی قبل و بعد (Before & After Clinical Trial)
• کارآزمایی بالینی با طرح فاکتوریال (Clinical Trial with Factorial Design)
• کارآزمایی بالینی با طرح آداپته (Clinical Trial with Adaptive Design)
• کارآزمایی بالینی بدون شاهد (Uncontrolled Clinical Trial)